(Castelvetrano, 30 Μαρτίου1875 – Firenze, 15 Απριλίου 1944)
Ήταν ένας από τους μεγάλους σύγχρονους Ιταλούς φιλοσόφους, θεωρητικός του Ιδεαλισμού και από τους βασικότερους θεμελιωτές της ιδεολογίας του Φασισμού. Ο Gentile ήταν εμπνευσμένος από Ιταλούς στοχαστές όπως Mazzini, Rosmini, Gioberti και Spaventa αλλά ήταν εξίσου έντονες οι επιρροές από τη γερμανική ιδεαλιστικές και υλιστικές σχολές σκέψης - και συγκεκριμένα του Karl Marx, Hegel, Fichte. Ο Friedrich Nietzsche τον επηρέασε σημαντικά κι ο επηρεασμός αυτός διαφαίνεται στο συνολικό έργο του για τη θεμελίωση της Φασιστικής θεωρίας.
Ζει την παιδική του ηλικία στο Campobello di Mazara, και φοιτά το σχολείο Ximenes στο Trapani. Το 1895 εγράφεται στη σχολή Scuola Normale Superiore di Pisa για να σπουδάσει Φιλοσοφία. Καθηγητές του είναι μεταξύ άλλων οι: Alessandro D'Ancona , Amedeo Crivellucci, Donato Jaia.
Κατείχε την έδρα της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο, από το 1907 έως το 1914, και αργότερα στο Πανεπισυήμιο της Πίζα. Λίγο αργότερα ο Gentile αρχίζει να εκδίδει τα σημαντικά έργα του: The Theory of Mind as Pure Act (1916) και το Logic as Theory of Knowledge (1917). Στα έργα αυτά ο Gentile διατύπωσε την ιδέα που αποκάλεσε Πραγματικό Ιδεαλισμό «Actualism».
Ήταν υπουργός Δημόσιας Εκπαίδευσης το 1923 στη φασιστική κυβέρνηση του Μουσολίνι. Έμεινε στην πολιτική ιστορία της Ιταλίας για την εφαρμογή σαρωτικής μεταρρύθμισης του ιταλικού συστήματος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που αναφέρονταν ως "Riforma Gentile", η οποία είχε μια βαθιά και μακροχρόνια επίδραση στην ιταλική εκπαίδευση. Θεωρούσε την παιδεία σαν τον σημαντικότερο παράγοντα υποδομής της ιδανικής πολιτείας. Διακήρυσσε ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν πραγματικοί μαθητές εκεί όπου υστερούν οι δάσκαλοι. Ο κύριος σκοπός του ήταν να χορηγήσει μεγάλη αυτονομία στους δασκάλους και να τονίσει τη σπουδαιότητα της φιλοσοφίας. Η θρησκεία θα εδιδάσκετο μόνο σε σχολεία στοιχειώδους εκπαιδεύσεως, χρησιμεύοντας σαν η πρώτη επαφή με την απλή φιλοσοφία για τους νεαρούς μαθητές, οι οποίοι στη συνέχεια θα διδάσκονταν φιλοσοφία αντί της θρησκείας στα σχολεία της μέσης εκπαίδευσης.
Έγραψε Το Μανιφέστο Φασιστών Διανοουμένων (Manifesto degli Intellettuali del Fascismo) κατά τη διάρκεια της «Διάσκεψης για τον Πολιτισμό στο Φασισμό», που πραγματοποιήθηκε στη Μπολόνια της Ιταλίας, για την 29η Μαρτίου και 30η του 1925 και βασίζεται σε μια διάλεξή του κατά τη διάρκεια της συνόδου «Ελευθερία και Φιλελευθερισμός».
Τη «Διάσκεψη για τον Πολιτισμό στο Φασισμό» παρακολούθησαν πάνω από 400 διανοούμενοι. Το μανιφέστο επιδίωκε να σκιαγραφήσει τις πολιτικές και ιδεολογικές βάσεις του φασισμού και αρχικά δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Il Mondo και έπειτα από σχεδόν όλες τις ιταλικές εφημερίδες στις 21 Απριλίου 1925.
Πολλές σημαντικές προσωπικότητες υπέγραψαν το μανιφέστο, μεταξύ των οποίων οι : Luigi Barzini, Salvatore Di Giacomo, Luigi Federzoni, Giovanni Gentile, Curzio Malaparte, Filippo Tommaso Marinetti, Alfredo Panzini, Salvatore Pincherle, Luigi Pirandello, Ildebrando Pizzetti, Vittorio G. Rossi, Margherita Sarfatti, Ardengo Soffici, Giuseppe Ungaretti κλπ
Από τον ίδιο τον Μουσολίνι περιγράφεται ως «ο φιλόσοφος του Φασισμού» Για πρώτη φορά εμφανίστηκε το 1932 στην ιταλική Εγκυκλοπαίδεια (η οποία τροποποιήθηκε από τον Gentile) η έννοια του Φασισμού όπου περιγράφονται τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ιδεολογίας: συντεχνιακό κράτος, κατάργηση του κοινοβουλευτικού συστήματος, οικονομική αυτάρκεια κλπ
Ο Gentile εκτός από Υπουργός Παιδείας ήταν και μέλος του Μεγάλου Φασιστικού Συμβουλίου. Έμεινε πιστός στον Μουσολίνι μετά την ίδρυση της Δημοκρατίας του Salò και αποδέχθηκε τον διορισμό του στην κυβέρνηση. Το 1944 δολοφονήθηκε από μια ομάδα κομμουνιστών ανταρτών υπό την ηγεσία του Bruno Fanciullacci, ενώ επέστρεφε από τη Νομαρχία της Φλωρεντίας, όπου είχε ταχθεί υπέρ της απελευθέρωσης των αντιφασιστών διανοούμενων!
Έργα του:
Γενικά φιλοσοφικά
L'atto del pensare come atto puro (1912)
La riforma della dialettica hegeliana (1913)
La filosofia della guerra (1914)
La teoria generale dello spirito come atto puro (1916)
I fondamenti della filosofia del diritto (1916)
Sistema di logica come teoria del conoscere (1917-1922)
Guerra e fede (1919, raccolta di articoli scritti durante la guerra)
Dopo la vittoria (1920, raccolta di articoli scritti durante la guerra)
Discorsi di religione (1920)
Il modernismo e i rapporti tra religione e filosofia (1921)
Frammenti di storia della filosofia (1926)
La filosofia dell'arte (1931)
Introduzione alla filosofia (1933)
Genesi e struttura della società (postumo 1946)
Ιστορικά
Delle commedie di Antonfrancesco Grazzini detto il Lasca (1895)
Rosmini e Gioberti (1898, tesi di laurea)
La filosofia di Marx (1899)
Dal Genovesi al Galluppi (1903)
Bernardino Telesio (1911)
Studi vichiani (1914)
Le origini della filosofia contemporanea in Italia (1917-1923)
Il tramonto della cultura siciliana (1918)
Giordano Bruno e il pensiero del Rinascimento (1920)
Frammenti di estetica e letteratura (1921)
La cultura piemontese (1922)
Gino Capponi e la cultura toscana del secolo XIX (1922)
Studi sul Rinascimento (1923)
I profeti del Risorgimento italiano: Mazzini e Gioberti (1923)
Bertrando Spaventa (1924)
Manzoni e Leopardi (1928)
Economia ed etica (1934)
Παιδαγωγικά
L'insegnamento della filosofia nei licei (1900)
Scuola e filosofia (1908)
Sommario di pedagogia come scienza filosofica (1912)
I problemi della scolastica e il pensiero italiano (1913)
Il problema scolastico del dopoguerra (1919)
La riforma dell'educazione (1920)
Educazione e scuola laica (1921)
La nuova scuola media (1925)
La riforma della scuola in Italia (1932)
Για το Φασισμό
Manifesto degli intellettuali del fascismo (1925)
Che cos'è il fascismo (1925)
Fascismo e cultura (1928)
Origini e dottrina del fascismo (1929)
La mia religione (1943, discorso tenuto a Firenze)
Discorso agli Italiani (1943), discorso tenuto a Roma)
Σχετικά με τον Giovanni Gentile:
http://biblio.adm.unipi.it:8081/archiviofoto/entity.jsp?entity=Gentile%20Giovanni
http://en.wikipedia.org/wiki/Giovanni_Gentile
